ระบบการศึกษาของแคนาดา

เป็นที่ยอมรับกันว่า ระบบการศึกษาของแคนาดา เป็นหนึ่งในระบบการศึกษาที่ดีที่สุดในโลก เนื่องจากเป็นระบบการศึกษาของภาครัฐที่เข้มแข็งและยังได้รับการสนับสนุนทางการเงินจากรัฐบาลอย่างเต็มที่ นอกจากนี้ แคนาดายังมีบุคลากรทางการศึกษาที่มีคุณภาพและเพียบพร้อมไปด้วยประสบการณ์ ซึ่งทำให้นักเรียนนักศึกษาได้ประโยชน์สูงสุดจากการเรียนกับบุคลากรเหล่านี้ โดยในระดับมหาวิทยาลัย อาจารย์ผู้สอน 2 คนจากจำนวน 5 คน จบปริญญาจากประเทศอย่างน้อยๆ 1 ใบ ที่สำคัญ หลักสูตรการเรียนการสอนของแคนาดายังมุ่งเน้นให้ผู้เรียนสร้างอนาคตที่มั่นคงทางอาชีพและสามารถหางานทำเพื่อสร้างอนาคตที่สดใสหลังเรียนจบได้ โดยจากการสำรวจความคิดเห็นของคนที่เรียนจบทั้งนักศึกษาขาวแคนาดาเองและนักศึกษาต่างชาติที่เรียนที่แคนาดาพบว่า คนเหล่านี้มีแนวโน้มที่จะได้งานที่มีรายได้ดีและมั่นคงในชีวิตการทำงาน

สำหรับชื่อเสียงในระดับสากลนั้น มหาวิทยาลัยของแคนาดากว่า 10% ติดอันดับ Top 200 ของมหาวิทยาลัยโลก และจากการจัดอันดับของ QS World University Rankings ประจำปี 2021 (ประกาศเมื่อ 26 เมษายน 2021) แคนาดามีมหาวิทยาลัยติด Top 50 ของอันดับมหาวิทยาลัยโลกอยู่ด้วยกันถึง 3 แห่งคือ University of Toronto (อันดับ 25) McGill University (อันดับ 31) และ University of British Columbia (อันดับ 45) นอกจากนี้ มหาวิทยาลัยที่ติด Top 10 ของแคนาดาและติดอันดับสวยๆของมหาวิทยาลัยโลกก็ยังมีอีกหลายแห่ง เช่น Universite de Montreal (อันดับ 118) University of Alberta (อันดับ 119) McMaster University (อันดับ 144)  University of Waterloo (อันดับ 166 ร่วม) Western University ๖อันดับ 203 ร่วม) Queen’s University (อันดับ 246 ร่วม) University of Calgary (อันดับ 246 ร่วม)

ดู ข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่

https://www.topuniversities.com/university-rankings-articles/world-university-rankings/top-universities-canada-2021

ภาพรวมระบบการศึกษา

               โดยส่วนใหญ่แล้ว  เด็กๆชาวแคนาดาจะเข้าเรียนชั้นอนุบาลกันตอนอายุ 4-5 ขวบและจะเรียนเป็นเวลา 1-2 ปีแล้วแต่ความประสงค์ของผู้ปกครอง หลังจบอนุบาล เด็กๆจะเข้าสู่การศึกษาภาคบังคับ โดยเริ่มตั้งแต่ Grade 1 ตอนอายุประมาณ 6 ขวบ ไปจนถึง Grade 11/12 (ขึ้นอยู่กับแต่ละรัฐและเขตการปกครอง) ตอนอายุประมาณ 16 ปี หลังจากนั้น เด็กนักเรียนชาวแคนาดาก็สามารถเลือกได้ว่า จะเข้าเรียนต่อในระดับอุดมศึกษาทั้งในวิทยาลัย (Colleges) และมหาวิทยาลัย (Universities) หรือ Cegep (วิทยาลัยอาชีวะของรัฐ Quebec) หรือไม่

โครงสร้างของระบบการศึกษา

แม้ว่าแต่ละรัฐจะมีรายละเอียดปลีกย่อยที่แตกต่างกันไปออกไป แต่โดยภาพรวม ชาวแคนาดาต้องเข้าเรียนในระบบโรงเรียนจนถึงอายุ 16 ปี โดยแบ่งเป็น 4 ระดับดังนี้

1. ระดับอนุบาล (Pre-elementary)
   เป็นการศึกษาขั้นแรกสุดของแคนาดา โดยเด็กๆจะเริ่มเรียนในระดับนี้ตอนอายุ 4-5 ขวบ ก่อนจะเข้าเรียนในระดับประถม การศึกษาในระดับอนุบาลเป็นการศึกษาภาคบังคับของรัฐ New Brunswick และ Nova Scotia แต่สำหรับรัฐอื่น ไม่บังคับการศึกษาระดับนี้ ผู้ปกครองสามารถเลือกให้ลูกเรียนในโรงเรียนรัฐบาลหรือเอกชน หรือโรงเรียนในสังกัดรัฐบาลกลาง (Federal Schools) ก็ได้ แต่โดยภาพรวมแล้ว ปีแรกของระดับอนุบาลนั้นจัดสรรให้ฟรีโดยภาครัฐอยู่แล้ว ในขณะที่บางรัฐก็จัดให้ฟรีในปีที่ 2 ด้วย เช่นรัฐ Quebec ซึ่งจัดให้ฟรีสำหรับครอบครัวที่มีรายได้น้อยและเด็กๆที่มีภาวะทุพพลภาพ หลักสูตรที่ใช้สอนในระดับนี้ก็จะสบายๆ โดยจะให้เด็กๆได้เรียนรู้เรื่องพยัญชนะ ทักษะพื้นฐานง่ายๆ เช่น นับเลข เตรียมการอ่าน ดนตรี ศิลปะ การเล่นร่วมกับผู้อื่น ทั้งหมดนี้มีขึ้นเพื่อเตรียมนักเรียนเข้าสู่ระดับประถมศึกษา
   
   
2. ระดับประถม (Primary)
   เป็นการศึกษาภาคบังคับของแคนาดา โดยจะเริ่มจาก Grade 1 สำหรับนักเรียนอายุ 6-7 ปี แล้วจะเรียนยาวไปถึง Grade 6 เมื่อนักเรียนมีอายุ 11-12 ปี สำหรับระดับประถมนี้ โดยทั่วไป จะมีคุณครูเพียงคนเดียวที่สอนทุกวิชาให้กับนักเรียน และนักเรียนจะเรียนในห้องเรียนเดียวกับเพื่อนร่วมชั้นเดิม วิชาที่เรียนจะประกอบด้วย การอ่าน เลข ภาษาอังกฤษ (ในรัฐ Quebec ให้นักเรียนเรียนภาษาฝรั่งเศส) ประวัติศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ดนตรี สังคม พละ และศิลปะ ระดับความยากของเนื้อหาแต่ละวิชาจะเพิ่มความยากขึ้นในแต่ละชั้นปีที่นักเรียนเรียน
   
   
3. มัธยมศึกษา (Secondary)
   แบ่งเป็น 2 ระดับคือ มัธยมต้น (Junior High School)  ซึ่งในบางรัฐจะเรียกว่าเป็น Intermediate School และมัธยมปลาย (High School)
   
   
   1. มัธยมต้น
      จะต่อจากระดับประถม โดยจะมีเรียน 2 ชั้นปีคือ Grades 7 และ 8 ในช่วง 2 ปีนี้ นักเรียนจะมีโอกาสได้ปรับตัวให้เข้ากับการเปลี่ยนห้องเรียนและครูผู้สอนเมื่อเปลี่ยนวิชาเรียน เป้าหมายของการศึกษาในระดับนี้ก็คือ การช่วยเตรียมนักเรียนให้มีความพร้อมสำหรับการศึกษาในระดับมัธยมปลาย ซึ่งแต่ละวิชาจะยิ่งยากขึ้นๆเป็นอย่างมาก
      
      
   2. มัธยมปลาย
      เป็นการศึกษาขั้นสุดท้ายของระดับมัธยม โดยชั้นแรกของการเริ่มต้นเข้าสู่มัธยมปลายคือ Grade 8 จากนั้นนักเรียนจะเรียนไปจนถึง Grade 11 (รัฐ Quebec) หรือ Grade 12 ขึ้นอยู่กับแต่ละรัฐ โดยนักเรียนที่จบมัธยมปลายจะมีอายุระหว่าง 16-18 ปี แต่โดยกฎหมายของแคนาดาบังคับว่า นักเรียนต้องเรียนในระบบโรงเรียนจนอายุ 16 ปี ไม่ว่าจะเรียนถึง Grade ไหนก็ตาม สำหรับในรัฐ Ontario และ New Brunswick กฎหมายบังคับว่า นักเรียนต้องเรียนอยู่ในระบบโรงเรียนจนถึงอายุ 18 ปี หรือจนจบได้วุฒิมัธยม (High School Diploma) สำหรับรัฐ Quebec มัธยมปลายจะจบที่ Grade 11 หลังจากนั้นจะต่อด้วยหลักสูตรที่เรียกว่า Cegep (College of General and Vocational Education) เป็นหลักสูตร 2 ปีก่อนเข้าเรียนต่อในระดับมหาวิทยาลัย หลักสูตรมัธยมปลายของแคนาดา เป็นหลักสูตรที่ได้รับการออกแบบมาอย่างรอบคอบเพื่อเตรียมความพร้อมให้นักเรียนเข้าสู่ระดับอุดมศึกษา ในบางรัฐ หลักสูตรมัธยมปลายมีการฝึกงาน (job training) ในระดับมัธยมด้วย
      
      
4. ระดับอุดมศึกษา (Post-Secondary Education)
   College and University เมื่อเรียนจบมัธยมปลายแล้ว นักเรียนชาวแคนาดาจะสามารถสมัครเข้าเรียนวิทยาลัย (Colleges) และมหาวิทยาลัย (Universities) ได้ โดยทั่วไปแล้ว College จะหมายถึง วิทยาลัยชุมชน (Community College) หรือวิทยาลัยเฉพาะทาง (a specific trade school) ที่มีขนาดเล็กกว่ามหาวิทยาลัย นักเรียนจำนวนไม่น้อยของแคนาดาจะเลือกเข้าเรียนในระดับวิทยาลัยนี้ก่อน เพื่อเตรียมความพร้อมสู่ระดับมหาวิทยาลัย โดยหน่วยกิตที่เรียนได้ในระดับวิทยาลัยสามารถเทียบโอนเข้าไปในระดับมหาวิทยาลัยได้ สำหรับมหาวิทยาลัยของแคนาดานั้นจะคล้ายๆกับของอเมริกา คือ มีหลากหลายสาขาวิชาให้เลือกและมีโครงสร้างรายวิชาที่คล้ายๆกัน จะมีตั้งแต่ระดับปริญญาตรี ปริญญาโท และปริญญาเอก

ทั้งวิทยาลัยและมหาวิทยาลัยของรัฐส่วนใหญ่จะรับเงินสนับสนุนจากรัฐบาลของแต่ละรัฐและจากรัฐบาลกลางด้วย นักศึกษาแคนาดาจ่ายค่าเทอมสมทบเองเพียงเล็กน้อย

การศึกษาประเภทอื่นๆในแคนาดา

1. วิทยาลัยอาชีวะ (Vocational Schools) นอกจากนักเรียนแคนาดาจะสามารถเรียนวิชาสายอาชีพได้ที่วิทยาลัยชุมชนหรือ Community College ได้แล้ว นักเรียนยังสามารถเรียนสายนี้ได้ที่วิทยาลัยเทคนิคหรือวิทยาลัยอาชีวะซึ่งมีอยู่ทั่วแคนาดาได้ด้วย  นักเรียนต้องจบวุฒิมัธยมปลายมาก่อนจึงสามารถเข้าเรียนในวิทยาลัยเหล่านี้ได้ วิทยาลัยสายอาชีพเหล่านี้เน้นให้นักเรียนได้เรียนวิชาชีพเฉพาะทางภายใต้การดูแลของครูผู้สอนที่มีประสบการณ์และคุณวุฒิสายตรงในสายอาชีพนั้นๆ
2. โรงเรียนเอกชน (Private Schools) เป็นโรงเรียนที่ไม่ได้รับการสนับสนุนทางการเงินจากรัฐบาล ทำให้ต้องเก็บค่าเรียนในอัตราที่สูง ผู้ปกครองและนักเรียนสามารถเลือกตัดสินใจได้ว่า จะคุ้มค่ากับการลงทุนหรือไม่ สำหรับผู้ปกครองบางท่านอาจจะมองว่า ลูกอาจจะต้องการชั้นเรียนที่มีขนาดเล็กกว่า นักเรียนได้รับการใส่ใจดูแลมากกว่า หรือต้องการเลือกโรงเรียนเอกชนด้วยเหตุผลส่วนตัวบางประการ สำหรับในควิเบค หากนักเรียนไม่อยากเรียนในโรงเรียนที่สอนด้วยภาษาฝรั่งเศส และผู้ปกครองมีทุนมากพอ ก็สามารถส่งลูกไปเรียนในโรงเรียนเอกชนได้
3. โรงเรียนศาสนา (Religious Schools)  ส่วนใหญ่จะเป็นโรงเรียนเอกชน ยกเว้นโรงเรียนแคธอลิคบางโรงที่เป็นของรัฐ โรงเรียนประเภทนี้จะเปิดสอนหลักสูตรปกติควบคู่ไปกับการสอนศาสนาที่ขึ้นอยู่กับแต่ละนิกายของโรงเรียน

อายุและการศึกษาภาคบังคับ

        แต่ละรัฐจะมีนโยบายในส่วนนี้ที่แตกต่างกัน อายุที่น้อยที่สุดที่ต้องเข้าโรงเรียนคือ 5 ขวบ ไปจนถึง 7 ขวบ (รัฐ Manitoba) โดยทั่วไปแล้ว อายุ 16 ปีคือปีสุดท้ายสำหรับมัธยมปลายที่บังคับโดยกฎหมาย อย่างไรก็ตามสำหรับบางรัฐก็ให้นักเรียนต้องอยู่ในระบบโรงเรียนจนอายุ 18 ปี เช่น Nova Scotia, New Brunswick และ Manitoba

ความแตกต่างในแต่ละรัฐ

        โดยภาพรวมแล้ว เกือบทุกรัฐในแคนาดาใช้หลักสูตรการเรียนการสอนเดียวกัน ยกเว้นรัฐ Quebec ที่แตกต่างออกไป กล่าวคือ แทนที่นักเรียนจะจบมัธยมปลายที่ Grade 12 เหมือนรัฐอื่นๆ Quebec ให้จบที่ Grade 11 แล้วให้เข้าเรียนต่อในวิทยาลัยทั่วไปหรือวิทยาลัยอาชีพ (Cegep) เป็นเวลา 2 ปี ซึ่งจะเปิดโอกาสให้นักเรียนได้ชิมลางความชอบเรื่องอาชีพ และจะทำให้นักเรียนปรับตัวเข้ากับระบบมหาวิทยาลัยได้ดีกว่า

ภาษาที่ใช้ในการเรียนการสอน

        ภาษาราชการของแคนาดามี 2 ภาษาคือ อังกฤษและฝรั่งเศส โรงเรียนส่วนใหญ่ในแคนาดาเปิดสอนทั้งสองภาษา โดยภาพรวม ภาษาอังกฤษเป็นภาษาหลักในระบบการศึกษาของแคนาดา แต่สำหรับรัฐควิเบคนั้น นักเรียนจะต้องเรียนเป็นภาษาฝรั่งเศสแบบเต็มรูปแบบจนจบชั้นมัธยม สำหรับผู้ที่มาอยู่ใหม่หรือผู้อพยพที่ต้องการเรียนเป็นภาษาอังกฤษ ก็ต้องไปเรียนในโรงเรียนเอกชนเท่านั้น

การศึกษาในแคนาดาฟรีหรือไม่

        แม้ว่า แคนาดาจะไม่ได้มีระบบการศึกษาแบบเดียว เนื่องจากแต่ละรัฐก็มีนโยบายเฉพาะของตนเอง แต่การศึกษาขั้นพื้นฐานจนถึง Grade 11 หรือ Grade 12 ก็ถือว่าฟรีและไม่มีค่าใช้จ่ายสำหรับชาวแคนาดา สำหรับในระดับวิทยาลัยและมหาวิทยาลัยนั้น รัฐบาลก็ให้เงินทุนสนับสนุนอย่างเต็มที่ ทำให้นักศึกษาแคนาดาจ่ายค่าเรียนสมทบเพียงเล็กน้อยเท่านั้น

ระบบสาธารณะสุขและการศึกษาในแคนาดา

        แคนาดาจะต่างจากอเมริกาตรงที่จะมีระบบประกันสุขภาพของรัฐให้กับทุกคน แต่ละรัฐอาจจะมีกฎและระเบียบในเรื่องนี้ที่แตกต่างกันออกไป แต่ในภาพรวมแล้ว ระบบนี้จะประกันสิทธิการเข้ารับการรักษาขั้นพื้นฐานให้กับชาวแคนาดาทุกคน ส่วนอะไรที่นอกเหนือไปจากแผนประกันปกติที่รัฐคุ้มครองอยู่แล้ว ผู้ป่วยก็สามารถจ่ายสมทบเองได้ หรือไม่ก็นายจ้างของผู้ป่วยเป็นคนรับผิดชอบ